İnsanların yaşamış son kuzenleri Neandertaller, adını bulunduğu vadiden alan ve modern insana en çok benzeyen ‘insan’ türü. Evet, bir insan türü çünkü her ne kadar insan sözcüğünü sürekli kendimiz için kullanıyor olsak da bu sözcük Homo cinsi dahilindeki tüm türler için kullanılmaktadır.
Neandertaller Bizden Zeki Miydi?
Homo sözcüğünün insan anlamına gelmesi, bize müthiş bir gerçeği verir, çoğu zaman bu gerçeğin muhteşemliğini idrak etmek zor olmaktadır, Dünya üzerinde biz anatomik olarak modern insanlar, yani homo sapiens haricinde birçok insan türü yaşamıştır! Onlar da insandır, bizim gibidirler, sadece farklı türlerdir. Tıpkı bir kuş cinsinin onlarca farklı türü olabilmesi gibi, insanlar da birçok türden oluşan bir gruptur. Geriye sadece biz kaldığımız için, ki sadece 30.000 yıldır böyle, bunu anlamakta zorluk çekeriz.
Modern insandan biraz daha kısa, daha kalın kemikli, ciğerleri ve kafatası daha büyük, kaslarıysa bizimkilerden birkaç kat daha gelişmişti. En önemlisi beyinleri bizim beyinlerimizden daha büyüktü ama bu bizden daha zeki olduklarını göstermiyor çünkü modern insanın beyin yapısı daha kompleks ve etkilidir. Bu sebeptendir ki şu an var olan tür homo sapienstir.
Evrimsel süreçte tek bir türün ayakta kalıp, tüm kuzenlerin ya da çoğunun yok olmasına oldukça sık rastlarız. Dolayısıyla modern insanlar olarak bizlerin durumu özel değildir. Bunun sebebi de oldukça anlaşılırdır: birbirine yakın akraba olan türlerden, diğerlerine kıyasla uyum başarısı göreli olarak yüksek olan tek bir tür, zamanla diğerlerine üstün gelir. Neandertaller beyin yapılarında ki farktan dolayı bizden daha zeki olmasalar bile daha farklı bir düşünme yapısına sahip olabilirler.
Farklı Genlerin ve Farklı Bakış Açılarının Faydası!
Bu yüzden günümüzde modern insanın çözümleyemediği sorunları çözebilmesi adına Neandertaller çalışması yapılıyor, nasıl yok olmuş bir tür üzerinde çalışma yapılıyor derseniz de olay şöyle; Harvard Üniversitesi genetik bilimcisi George Church, bir insan annesi kullanarak bir Neandertal’in yeniden doğurulabileceğini düşünmektedir!
Neandertaller’in modern insanın yaşamış son kuzeni olduğunu söylemiştik, dolayısıyla bize şempanzeler ve bonobolardan bile yakınlar. Neandertaller ile genlerimiz sadece %0.12 oranında farklılık gösterir. Ne var ki, soyları 33.000 yıl kadar önce tükendi. Church, bu araştırmaların ve insan genlerinin değiştirilmesinin sadece soyu tükenmiş insan türlerinin yeniden yaratılmasını sağlamayacağını, aynı zamanda insan türünün kanser gibi belalarını tamamen yok edebileceğini ve 120 yıla kadar yaşama şansını verebileceğini de ekliyor.
Profesör Church, uzun yıllardır farklı fosillerden biriktirdiği Neandertal genomunu insan kök hücreleriyle, insan dişisinin rahminde bir araya getirerek bir fetüs yaratabileceğini ileri sürüyor. Tüm bunlara zırva demeden şunu bilmeliyiz ki Church, daha önceleri 15 yıl kadar süren İnsan Genom Projesi’nin başlatılmasında önayak olmuş bir bilim insanıdır, insan DNA’sı ve çalışmaları konusunda en uzman ve en saygı duyulan bilim insanları arasında yer alıyor.
Neandertal Türünü Tekrar Oluşturmak Etik Midir?
Tabii bir de bu durumun etik kısmı var, sonuç olarak bir insan türünü yeniden yaratmaktan bahsediyoruz ve bizce bu tartışma sonu gelmeyecek konulardan biridir. Bu tartışmalar duruma fayda da sağlamayacaktır. Church’ün konu hakkındaki yorumları, birçok genetikçiyi ve insan klonlanmasına karşı olan insanı şaşırtacak şekilde:
Her tür memeliyi klonlayabiliyoruz ve bir insanı da klonlayabilmemiz en az bu memeliler kadar mümkün. O zaman neden yapmıyoruz? Neandertaller bizden farklı düşünüyor olabilirler. Beyin hacimleri bizden daha fazlaydı. Diğer bilim adamalarının düşüncesinin aksine bizden daha zeki bile olabilirler. Eğer ki küresel bir hastalıktan kurtulmak ya da bu gezegenden kaçıp gitmek gerekecek olursa, farklı bir düşünce tipinin bize çok faydalı olacağını düşünüyorum. Öyle ki onlar, belki de bir yeni-Neandertal kültürü yaratıp, politik bir güç haline bile gelebilirler! Buradaki asıl amaç çeşitliliği arttırmaktır. Eğer toplum için kötü bir şey varsa, o da düşük çeşitliliktir.
George church
Bunun başarılıp başarılamayacağını söylemek tabi ki bizlere düşmez. Zaman, bunun doğru ya da yanlış olduğunu gösterecektir.
Hepimiz Biraz Neandetaliz!
Son olarak onlar hakkında birkaç ilginç kısa bilgi verelim; Aslında 1856 yılında keşfedildiler ancak ilk bulunduklarında kemik yapılarının hastalıklı insanlara ait olduğu düşünüldü. Bize göre en ilginci ise; aslında hepimiz biraz neandetaliz! 37.000 yıl önce modern insan ve neandertallerin çiftleştiğine, bunun sonucunda bir alt soy oluştuğuna dair bir çok kanıt var. Bu kötü bir şey yahut zararlı bir durum değildi, tam tersine bugün hayatta kalmamıza çok büyük katkı sağladı. Neandertaller’den çiftleşme sonucu çaldığımız genler, Epstein-Barr gibi ölümcül virüslerle mücadele edebilmemizi sağlamaktadır.
Stanford Üniversitesi immünologu Laurent Abi-Rached’in söylediğine göre bu virüs, çeşitli kanserlerin görülme sıklığıyla da ilişkilendirilmiştir. Dolayısıyla bugün hayattaysanız, bunu Neandertaller ile çiftleşmiş atalarınıza borçlu olabilirsiniz. Ayrıca her insanda yüzde 1 ile 4 arasında Neandertal geni bulunmaktadır.
Son olarak da onlardan bize kalan belki de en güzel özellik: çiller, yani melanin granüllerini aşırı üreten hücre kümeleridir. Güneş ışığına maruz kaldıklarında tetiklenirler ve açık ten renginde daha belirgin hale gelirler. Cilt rengi geni olan BNC2, bir Neandertal genidir.
Günümüzde “Neandertaller yaşasa nasıl olurdu?” sorusu sizlerde de oluştuysa Almanya’nın Mettman şehrinde olan Neandertal Müzesi’nde bu sprunuzun cevabına ulaşmayı deneyebilirsiniz.
