Herkesin çok iyi bildiği bir oyun düşünün desem mutlaka aklınızdan geçecek yeni nesil oyun Fortnite, eskilerden gelme oyun ise Monopoly olur (ya da olmaz). İkisi birbirinden çok farklı, bağımsız hatta alakasız. Zaten bu yazıda oyun olan Fortnite ve Monopoly’den değil, kelime olan monopoli ve Epic Games’in büyük dev Apple’a karşı oynadığı satrançtan bahsedeceğiz. Dava dosyaları açılsın ve taraflar dinlensin. Yargıç sizsiniz.
Fortnite, bilmeyenler için Epic Games ve People Can Fly tarafından geliştirilen, Epic Games tarafından 25 Temmuz 2017’de yayınlanan nişancı oyunudur. Epic Games şirketinin altın yumurtlayan tavuğudur. Fortnite’ın çok popüler olması, Youtube ve Twitch gibi platformlarda en çok izlenen oyun konumuna gelişi oyunun geliştiricilerini çok memnun etmiştir. Oyun içinde “V bucks” sanal parası ile satın alınan karakterler, hareketler, danslar da şirket yetkilerini çok memnun etmiştir.
Durum böyle olunca Epic Games bu güzel meyve veren ağacını kimseyle paylaşmak istemiyor. Siz olsanız paylaşır mıydınız? Burada paylaşmaktan kastım, hisse sahipleri ile paylaşmak değil. Apple ve Google gibi piyasa devleri ile paylaşmaktan bahsediyorum. “Onlarla neden paylaşsın ki?” dediğinizi duyar gibiyim. Şöyle açıklayayım.
Apple’ın Taktikleri
Apple ürünlerinden herhangi birini satın aldığınızda içinde App Store hazır yüklü olarak gelir. Buradan indirdiğiniz Fortnite oyunundan aldığınız her V bucks ödemesinden Apple %30 satın alım vergisi alır. Bu sadece Fortnite için değil bütün App Store uygulamalarında (yani iPhone’unuza indirdiğiniz her uygulama içi satın alım sunan uygulama) bu vergi geçerlidir. Visa, Mastercard, PayPal gibi alımlar ise %3-5 kredi kartı vergisi uygulamaktadır. Bu vergi yüzünden az miktar alışveriş yaptığınızda esnaf sizin kartla ödemenizden memnun kalmaz. Çünkü az miktar demek kendi kazancının daha büyük bir kısmının vergiye gitmesi demek.
Epic Games Atakta
Apple’ın %30 gibi yüksek değerden vergi koyması Epic Games’in işine gelmediği için Fortnite’da alımlarda diğer bir ödeme seçeneği sundu ve App Store üzerinden almayanlara %20 indirim yaptı. Tabi indirimli hal insanlar için daha ucuz olsa da Epic Games için daha karlıydı. Bu durum hem oyuncuları hem Epic Games’i memnun etmişken Apple’ı çok kızdırdı. Bunun üzerine Apple, Fortnite’ı App Store’dan kaldırdı.
Kaldırabildi çünkü hizmet kullanım şartlarında App Store üzerinden indirilen her uygulamanın satın alımlar için de App Store kullanması zorunludur ve dolayısıyla %30 vergi her alımda kesilir. Bu duruma Epic Games CEO’su Twitter üzerinden de tepki gösterdi. Zaten bu madde yüzünden Google Play’de olan paralı uygulamalar App Store’da daha pahalı oluyor. Çünkü üreten kişi de bu ekstra vergilendirmeyi bizlere yüklüyor.
Bu durumun olması, Apple’ın telefonu üretmesi ardından telefonda hazır yüklenmiş App Store kullanımından başka seçenek sunmaması ve satın alımlarda dahi App Store üzerinden alım yaptırması Epic Games’in açtığı dava dosyası bunun monopoli olduğunu iddia etmektedir. Monopoli; bir emtia veya hizmetin tedariki veya ticaretinin münhasır mülkiyeti veya kontrolü, yani bir ticaret bir şirket tekelinde olmasıdır. Bu durumda o şirket Apple’dır. Şirketler, ne kadar büyük veya başarılı olursa olsun monopoli kurması kanunen yasaktır. Bunun örneklerini geçmişte de yaşadık. Örneğin, 2001 yılında Bill Gates’in sahibi olduğu Microsoft için de benzer yorumlar yapılmış, davalar açılmış ve Gates monopoliden yargılanmıştı.
Gates’in Bahtsız Kaderi
Microsoft’un da üreticileri kısıtlayarak belli üretimlerin Windows ile uyumlu oluşunun önünde durduğu, hatta bir adım daha ileri giderek kullanıcıların Microsoft üretimi programları kullanması için yazılımda değişiklikler yaptığı iddia edilmişti. İddia edilmişti diyorum çünkü davayı açanların iddiaları bu yöndeydi. “United States v. Microsoft Corp.” davası 28 Haziran 2001 karara bağlandı. Yargıcın kararı bu olayın monopoli olduğu yönünde oldu. Fakat, Netflix’te olan 3 bölümlük “Inside Bill’s Brain: Decoding Bill Gates” belgeselini izlerseniz kendisinin hala bunu monopoli olarak görmediğini görürsünüz.
Ben bu zamana kadar Epic Games v. Apple davasını anlattım fakat Epic Games aynı davayı Google için de açtı. Google Play Store için de benzer hadiseler geçerli ve o da Android markette bir monopoli yaratmış halde. Epic Games v. Apple davası için Yargıç Rodgers, iki tarafın avukatları ile anlaşarak, Mayıs 2021’de başlayacak bir “bench trial” (jürisiz duruşma) kabul etti. Bakalım tarih tekerrür edecek mi? (Amerika’nın yargı sisteminde eskiden verilmiş kararların gelecek duruşmaları etkileme gücü oldukça fazladır.) Bu duruşmanın sonucunu heyecanla bekliyorum. Çünkü Epic Games’in “epic” planı sadece Fortnite V bucksları için değil. Bu kadar savaşın ve Epic Games’in asıl isteğini yazımızın ikinci kısmında konuşacağız.
Geleceği ABD seçimleri kadar etkiler mi öğrenmek için dava sonucunu bekliyor olacağız. Siz Yargıç Rodgers’ın yerinde olsanız ne karar verirdiniz?
