Günümüzde, koronavirüs gibi yıkıcı ve ölümcül etkilere sahip olabilen bir salgın hastalığın kol gezdiği, hatta belki de daha kötüleriyle karşılaşıp karşılaşmayacağımızın belli bile olmadığı bu zamanlarda insan sağlığı için en önemli olan şeylerden biri sağlıklı beslenmek. Çoğu insanın fazla kilolarından yakınmasının yanında bir de bunun bir üst düzeyi olan obezite sorunu artık dünyada büyük bir yer edinmiş, alışılmış büyük sorunlardan biri haline gelmiştir.
Peki, nedir ki bu obezite? Kısaca bahsetmek gerekirse; sadece görünüş, hareketlerin kısıtlanması gibi sorunlara neden olmakla kalmayan aynı zamanda kalp krizi riski oluşturan damar tıkanıklığına ve eklem rahatsızlıklarına neden olan bir hastalıktır. Şimdiden “Acaba ne yapsak da bu illetten uzak kalsak?” dediğinizi duyar gibiyiz. Merak etmeyin. Dikkat edeceğiniz birkaç altın kural hem yaşam kalitenizi yükseltecek, size sağlıklı bir hayat sunacak hem de fazla kilo sorunundan ve bundan kaynaklanabilecek diğer hastalıklardan kurtaracaktır.
KURAL 1: Yeterli Su Tüketimi
İnsan metabolizmasını bir araca benzetirsek, bu aracın yakıtı sudur. Hepimizin bildiği üzere her araç bir yakıta ihtiyaç duyar. Aracın yakıtı bitmeye yaklaştığında uyarı verir, daha sonrasında ise çalışmayı durdurur. İnsan vücudu da yaptığı her iş için suya ihtiyaç duyar. Özellikle kilo vermek isteyen bir birey, diyet yaptığı süre boyunca yeterli miktarda su içmelidir. Vücuda alınan besinler su yardımıyla daha kolay sindirilir; parçalanan yağlar, su ile çalışan bir metabolizma olan boşaltım sistemi yoluyla atılır. Yapılan çalışmalar, suyun cilt kalitesini arttırıp leke ve sivilce oluşumunda azalma sağladığını ortaya koymuştur.
Aracın yakıt bitmeye yakın uyarı verdiğinden bahsetmiştik, insan vücudu da susuz kaldığında birçok bölge aslında bu uyarıyı verir. Böbreklerde ağrı, baş ağrısı, ellerde titreme, dudak kuruluğu, cilt ve saç diplerinde pullanma susuz kalmanın en önemli yan etkileridir. Bu yan etkilerden kaçınmak için tüketilecek yeterli miktardaki su, sağlıklı bir vücut oluşumunun en temel gereksinimlerdendir. Gün içerisinde su içmeyi unutuyorum diyorsanız, su hatırlatma uygulamalarını kullanmanızı ve gün boyunca yanınızda yeterince su bulundurmanızı öneririz.
KURAL 2: Hareket ve Egzersiz
Günlük yaşantıda insanların bir kısmı hareket gerektiren işlerde çalışırken bir kısmı da masa başı işlerde çalışmaktadır. Bazen iş yoğunluğu, bazen mesai saatleri, bazen de yorgunluk gibi etmenler kişiyi hareket veya egzersize zaman ayırmaktan alıkoyabiliyor ancak bu yoğunluğa rağmen hareket etmenin yolları bulunmakta. Örneğin, toplu taşıma kullanırken bir durak geride inmek veya kısa mesafeler için araç kullanmak yerine yürümeyi tercih etmek masa başı bir işe sahip olmanıza rağmen gün içerisinde hareket etmenizi sağlamaya yönelik güzel bir adım olacaktır. Bunun yanında, yürüyüş için günde bir saat ayırmak kilo vermek isteyen bireyler için kalori yakımına, ayrıca kas ve kemik sisteminin güçlü kalmasına yardımcı olacaktır.
KURAL 3: Sağlıklı ve Dengeli Beslenme
Her ne kadar dengeli beslenmeyi burada bir alt başlık olarak gösteriyor olsak da, aslında kendisi başlı başına oldukça önemli bir konu. Sağlıklı beslenme; büyüme ve gelişmenin sağlanması, hastalıkların oluşum ve gelişiminin önlenmesi için büyük önem taşımaktadır. Sonuçta vücut kendisi için gerekli olan karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineralleri besinler yoluyla alır, besinler sindirime uğrayarak besin ögelerine parçalanır ve vücut işleyişini sağlamak için dokulara taşınır. Doğru beslenmezsek bücut kendisi için gerekli olan besinleri alamaz ve vücut işleyişinde aksamalar meydana gelir.
Sağlıklı beslenme, yeterli ve dengeli beslenmeye dayanmaktadır. Yalnızca tek bir besin grubu ile beslenmek yerine bütün besin gruplarını dengeli şekilde tüketmek oldukça önemlidir. Yalnızca karbonhidrat ve yağ içeren abur cuburlarla beslenmek hem fazladan kalori almanıza hem de damarlarda ve vücutta yağlanmaya neden olur. Bunun yerine sebze ve meyveleri beslenme düzeninize ekleyerek özellikle hastalıklarla savaşmakta oldukça etkili olan vitamin ve minerallerden de yararlanabilirsiniz. Bununla birlikte süt ve süt ürünleri, kırmızı et ve balık tüketerek vücudun ihtiyaç duyduğu proteinin alımını da sağlayabilirsiniz.
KURAL 4: Stres Yönetimi
İçinde bulunduğumuz pandemi dönemi nedeniyle stresten uzak durmak maalesef ki oldukça zor ancak fazla stresin hayat kalitesini düşürdüğü ayrıca kilo alımına da neden olduğu belirli çalışmalarla kanıtlanmıştır. Strese verilen tepki kişiden kişiye farklılık gösterir. Örneğin; kimi sorununu dert ortağıyla paylaşıp rahatlamayı seçerken kiminin iştahı kesilir, kimi ise tam tersine teselliyi yemeklerde arar. Açılan iştah ve anlık yeme krizlerinin getirdiği kalıcı kilo sorunları ise sonrasında ayrı bir stres kaynağına dönüşebilmektedir.
Peki, bu stresle nasıl başa çıkabiliriz? En sevdiğiniz şarkıyı dinleyin ya da en sevdiğiniz kitabı okuyun, kısa yürüyüşler yapın, ılık duş alın, nefes egzersizleri yapmayı veya en yakın arkadaşınıza telefon açıp onunla konuşmayı deneyin. Eğer bunların sonunda hala bir şeyler yeme isteğiniz devam ediyorsa bizden size bir tavsiye; bitter çikolata, badem, az ballı yeşil çay, süt ve tarçın tüketmeyi deneyin. Bazı çalışmalar, bu besinlerin stresi azaltarak mutluluk hormonu salgılamaya yardımcı olduğunu desteklemektedir.
KURAL 5: Kötü Alışkanlıklar
Kötü alışkanlık dediğimizde akla ilk gelen şeyler tabii ki sigara ve alkol. Ne yazık ki çoğu insan bu ikisinden en az birine bağımlı halde hayatlarına devam etmekte. Sigara, yıllar içerisinde başta akciğer olmak üzere vücutta tüm organları ve işleyişi yavaş yavaş bitiren, daha sonra da bireyi ölümcül bir hastalık olan akciğer kanserinin pençesinde bırakan ve ayrıca içerisindeki nikotin nedeniyle bağımlılığa da neden olan bir kötülüktür. Alkol de aynı şekilde bağımlılık yaratan, vücudu uzun vadede bitiren, fazla kalori ve bunun sonucu kilo alımına neden olan ancak tek bir farklılıkla sonu karaciğer kanseri ya da başka bir hastalıkla biten başka bir kötülüktür. Bu maddelerden uzak durmak yaşam süresini ve kalitesini artırıp çeşitli hastalıkların riskini azaltacağı gibi, sizi ve sevdiklerinizi de korumaya yardımcı olacaktır.
KURAL 6: Bilinçsiz Diyet ve İlaç Kullanımı
Belki de en masum görünen ancak en tehlikeli sorunlardan biridir bilinçsiz diyet ve zayıflama ilaçlarının kullanımı. Kilo sorunu olan bir bireye yazılacak diyet; hastane ortamında yapılacak olan tahlillerin sonucuna göre, kişilik hastalıkları ve alerjik sorunları göz önünde bulundurularak alanın uzmanları tarafından verilmelidir. Hızlı bir şekilde kilo kaybı yaşamak isteyen insanların internet üzerinden bulduğu şok diyetler, sağlıksız yollarla kilo kaybına neden olmaktadır.
Diyette yaygın olarak yapılan hatalar arasında aç kalarak zayıflama, tek tip beslenme ve öğün atlama gibi davranışlar yer alır. Bu gibi hatalar başta bitkinlik, baş ağrısı, sindirim sisteminde zayıflama, saç dökülmesi ve demir eksikliği gibi hafif görünen sorunlara neden olsa da sonraki süreçlerde kalp kaslarında erimeye, kemik kütlesinde azalmaya, böbrek ve karaciğer rahatsızlıklarına neden olabilmektedir. Doktor tavsiyesi olmayan ilaçların kişisel tercihe bağlı olarak alınması da çok büyük sağlık sorunların hatta ölümlere dahi neden olabilmektedir. Bu noktada en önemli olan şey, hızlı kilo vermek için uygulanacak zararlı diyetler ve alınacak ilaçlar yerine, dengeli beslenme düzenini 3 ana ve 2 ara öğün şeklinde oturtarak sağlıklı bir yaşamın da kapılarını aralamak olacaktır.
