Pagan inanışının hakim olduğu dönemlerin Doğu Avrupasında yani günümüzde Trakya ve Balkan bölgesinde, Bulgarlara ait olan ve ilerleyen asırlarda Türklerinde pagan ritüelini benimsemesi ile ivme kazanan ve kültürümüze anlamını, şeklini vedahi yapılışını yitirmeyip değiştirmeden giren bir ritüeldir.
Pagan: Adını Mart ayından alan Marta Nine ile ilgili birçok rivayet bulunmaktadır, bu rivayetlerden ise en çok inanılanlardan birisi ise ruh halini çok hızlı değiştiren yaşlı ve sevimli bir kadındır. Yüzünde gülümseme ve tebessüm varsa hava sıcak, güneşli ve huzur dolu olacak, öfkelendiğinde ise hava buz kesecektir.
Çestita Baba Marta Bayramının başlangıç tarihi ise 1 Marttır. Türk kültüründe de Nevruz Bayramı ile aynı ay içerisinde bulunmaktadır. Genellikle Hıdırellez ritüellerimizin olacağı günlerde leylek ve kırlangıç gördüğümüz için Çestita Baba Marta Bayramımızı dileklerimizi dileyip bitirmekteyiz.
Marteniçka’nın kırmızı ve beyaz oluşu ise Baba Marta’dan merhamet istemek anlamına gelmektedir. Bulgaristan kültüründe göçmenleri çok iyi bilir ki geleneksel kıyafetlerin çoğunluğunda kırmızı ve beyaz renk hep öne çıkmaktadır. Bu durum ise Marteniçka geleneğine işarettir.
Bir diğer çok inanılan rivayete göre Bulgaristan’da çok fazla kan dökülen bir savaş olmuştur, bu savaş sırasında haberleşme aracı olarak güvercinler kullanılmış. Savaşın gerisinde kalan aileler ise eğer savaşı kazanırsanız bu güvercinlerin ayağına beyaz ip bağlayın ama kaybederseniz siyah ip bağlayın demiştir. Nihayetinde savaş kazanılıyor ve bu güvercinlerin ayaklarına beyaz ip bağlanıyor fakat çok fazla kan döküldüğü için o beyaz ipin bir kısmı kanlanıyor ve beyaz-kırmızıya dönüşüyor.
Savaşın adını ve kimler arasında yapıldığını dahi bilmediğim yani benim için asparagastan öte gidemeyen bu rivayete tabiki de inanmıyorum fakat Bulgaristan asıllı olduğum için elbette kültürümü yaşayacağım. Rivayetlerden ortaya çıkan bu kültür olmasaydı belki de yoldan geçen ve hiç tanımadığım birisine marteniçka verip belki de kötü giden gününü iyiye çeviremezdim.
Pagan Ritüeli Baba Marta Amacı:
Örnek vermişken hemen açıklıyayım. Pagan ritüelinde kimse kendini önceleyemez, amaç paylaşmaktır ve mutlu etmektir. Bu uğurda ne kadar marteniçka yaparsanız yapın paylaşmaya doyamayacaksınız. Yapılışı demişken belki de dünyada en sevdiğim uğraşlardan birisidir. Beyaz ve kırmızı yünü birbirine dolayarak spiral şeklini verip uçlarından birbirlerine bağlarız. Sonuç olarak dairesel oluşundan ötürü bileklik, halhal vs olarak kullanmaktayız. Fakat bileğimizde kalışı kırlangıç ve leylek göresiye kadardır. Bereketin gelişi kuşların göçünden belli olsa gerek ki kırlangıç veya leylek gördüğümüz gibi gül veya ağaç dalına dilek dileyip asarız.
Hayvanlar üzerinde de kullanımı mevcuttur. Zaten marteniçkanın anlamı sağlık, huzur, bereket ve güç olduğu için kendimizi düşündüğümüz kadar hayvanlarıda düşüneceğiz elbet. Genellikte koyun, inek gibi hayvanların boyunlarındaki çanlara, tavukların kümes kapısının üzerine, evde bir hayvan besliyorsak uyuduğu alanın içinde herhangibi bir yere hayvanımız ile ilgili dilek dileyip asmaktayız.
Eğer bu yazı ilginizi çektiyse Bosna Katliamı: Yakın Tarihin En Karanlık Sayfası yazımıza bakabilir. Ayrıca bizi Instagram ve Twitter’dan takip edebilirsiniz.
