Bir insanlık trajedisi olan Bosna Katliamı 11 Temmuz 1995’te gerçekleşmiştir. Beş gün içerisinde 8.372 Boşnak katledilmiştir ve daha sonrasında soykırım niteliğinde belgelenmiştir. II. Dünya Savaşı sonrasında, Avrupa’da yapılan en büyük katliamdır. Kapanmaz bir yara açan bu katliama gelin daha derinden bakalım.
Yugoslavya iç savaşı esnasında Sırp Ordusu “Krivaya Harekâtı’nın” parçası olarak Srebrenista’yı işgal etmiştir. Yaşanan bu olay sadece iç savaşın sıçraması niteliğinde kalmamış, katliama dönüşmüştür. Bosna-Hersek’in Srebrenitsa kentinde, “Ratko Mladiç” komutasındaki Sırp ordusu tarafından en az 8.372 kişi öldürülmüştür. Ancak sadece 6.500 kurbanın kimliği tespit edilebilmiştir. Bosna Katliamı olarak adlandırdığımız bu insanlık dışı olay Srebrenitsa Katliamı olarak da bilinmektedir.
Bosna Katliamına BM’nin Müdahale Etmesi
BM 1913 yılında Boşnaklar için Srebrenitsa’yı “güvenli bölge” ilan etmiştir. Böylelikle Sırpların saldırısı esnasında binlerce Boşnak, Potocari’de bulunan Hollandalı askerlerin denetimindeki BM Barış Gücü Karargâhı’na alınmıştır. Ancak, Bosnalı Sırp güçlerin karargâhı kuşatmasıyla, Hollandalı askerler binlerce Boşnak’ı, Sırplara teslim etmiştir.
Sırplar, sığınanlar arasındaki 300 erkeği kamyonlarla götürüp öldürmüştür. Kadın ve çocukları ise ülkenin diğer kesimlerine götürmüştür. Bu insanlık dışı olayda taciz, tecavüz ve işkenceler ise cabası olarak kalmıştır. Kasabada sekiz binden fazla insan öldürülmüştür. Bu olaydan sonra Bosna’daki insanları korumakla görevli bir asker şu sözleri sarf etmiştir; “ Ölmek istiyordum, masum insanları koruma sözü verdiğimiz halde bize sığınan insanları koruyamadığımız için kendimi affetmiyorum.”
BM kampında tercümanlık görevi yapan Hasan Nuhanoviç anılarında, Hollanda askerlerinin kendi canları kurtarmak için insanları tek sıra halinde teslim ettiklerini, boğazlanan insanların yalvarışlarını ve çığlıklarını unutamadığını aktarmıştır. Üstelik kampta, Sırp askerlerine teslim edilen insanlar arasında annesi, babası ve 18 yaşındaki erkek kardeşi de vardı. Nuhonaviç katliamcıların cezalarını almadıklarını, hatta annesinin katilinin hala devlet dairesinde göreve devam ettiğini söylemiştir.
Dünyanın seyirci kaldığı bu acı verici olayda Boşnak halkının kahramanı “Aliya İzzetbegoviç” olmuştur. Uluslarası ceza mahkemesi ise katliamdan sorumlu Sırp General “Ratko Mladiç’i”; soykırımdan, insanlığa karşı suç işlemekten, Srebenista Katliamı’ndan suçlu bulunmuştur ve müebbet hapis cezasına çarptırılmıştır.
Yakın tarihimizde yaşanan ve bir insanlık trajedisi olan Bosna Katliamı’nı konu eden birçok film, kitap, belgesel, şarkı ve şiir vardır. Size önerim ise; Srebrenista’nın Öyküsü- Isnam Toljıc ve Sinan Akyüz- İncir Kuşları’dır. Yazımda bahsetmiş olduğum Hasan Nuhanoviç’in anılarını anlattığı “Birlemiş Milletler Bayrağı Altında” kitabının ise çevirisi yok, İngilizcesini de bulamadım. Ancak “Son Sığınak” kitabını rahatlıkla bulabilirsiniz.
İnsanlığımızı kaybetmediğimiz, sadece beyinlerimizin savaştığı bir dünya dileğimle…
Eğer bu yazı ilginizi çektiyse “Şimdi Boku Yedik” : Nazilerin Düşüşünde Hayat Kurtaran Argo yazımıza bakabilir. Ayrıca bizi Instagram ve Twitter’dan takip edebilirsiniz.
