Edebiyatımıza kısa öykü, tiyatro, roman ve şiir dalında pek çok eser vermiş, eserleri yabancı dile en çok çevrilen dördüncü Türk yazar olarak yerini almış, kimi zaman toplum sorunlarını alay etmiş, kimi zaman da sivri dilinden ötürü toplumumuz tarafından eleştirilmiş, çokça da hayatın sillesini sineye çekmiş yazarımız Aziz Nesin’in soyadı seçimi de ayrı bir olay.
Soyadı Telaşı
Sene 1934, soyadı kanunu yeni çıkmış, insanlar da pek bir telaşlı. Herkes kendine bir soyadı düşünüyor. O zamana kadar herkes isminin önüne dini, sosyal ya da aile unvanları ekleyerek kimliklerini tamamlamış. Lakin bu durum pek tabi evrak işlerine geldiğinde, ciddi bir karmaşa sarıyordu etrafı. Toplumun bazı narsist kimseleri de daha sonrasında bu kanundan hep nefret ederek bahsedeceklerdi. Sebebi “ağa”, “hacı”, “hafız”, “hoca”, “efendi”, “bey”, “beyefendi”, “hanım”, “hanımefendi”, “paşa”, “hazret” gibi unvan ve lakapların artık kullanılmasının yasaklanmasıydı.
Aziz Nesin’in Soyadı Seçişi
Döneminin düşüncelerine zıt olan Aziz Nesin de kendine neden bu soyadını seçtiğini şu şekilde anlatıyor.
“1934 yılında soyadı kanunu çıktı. Her Türk kendine bir soyadı alacaktı. Herkes soyadını kendisi seçtiği için insanların bütün gizli aşağılık duyguları ortaya çıktı. Dünyanın en cimrileri ‘eli açık’, dünyanın en korkakları ‘yürekli’, dünyanın en tembelleri ‘çalışkan’ gibi soyadları aldılar.
Bir mektup yazabilecek zamanda, ancak imzasını atabilen bir öğretmenimiz kendisine ‘çevikel’ soyadını almıştı. Irkçılığın yayıldığı günler olduğundan; özellikle Türklüğü karışık olanlar ırkçılığı anlatan soyadlarını kapışıyorlardı. Her türlü yağmada hep sona kaldığım için güzel soyadı yağmasında da sona kaldım. Bana, ortada böbürlenebileceğim bir soyadı kalmadığından, kendime nesin soyadını aldım. Herkes ‘nesin’ diye çağırdıkça ne olduğumu düşünüp kendime geleyim istedim.”
Bu yazı ilginizi çektiyse Stefan Zweig yazımıza bakabilir. Ayrıca bizi Instagram ve Twitter’dan takip edebilirsiniz.
