Tüm vatandaşlarımız 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı‘nı yüzeysel olarak biliyordur. Peki bugünün bir zamanlar “Gazi Günü” olarak nitelendirildiğini ve Bandırma Vapuru’nun hikayesini biliyor muydunuz? Gelin beraber inceleyelim.
Bandırma Vapuru’nun Hikayesi
Gemi, 1878 yılında İngiltere‘nin Glasgow kentinde yük vapuru olarak inşa edildi. Gemi, 5 yıl boyunca ilk sahibi olan “Dussey and Robinson” şirketi tarafından “Torocaderto” adı altında çalıştırıldı. 1883 yılında ise Yunanistan’da bulunan “H. Psicha Preus” firmasına satıldı. Geminin Londra’da bulunan kaydı Pire Limanı‘na alındı ve adı “Kymi” olarak değiştirildi. 7 sene sonra, 1890 yılında, H. Psicha Preus firması, gemiyi başka bir Yunan firma olan “Cap Andereadis”e sattı. 12 Aralık 1891’de gemi bir kaza sonucu battı, aynı yıl içerisinde tekrar yüzdürülmeye başlandı.
“Kymi” adı ile “İstanbul Rama Derasimo” firmasına satıldı ve İstanbul limanına kayıt edildi. 1894 yılında Pire Limanı’ndaki kayıt o zamanki Deniz Yolları İşletmesi anlamına gelen “İdare-i Mahsusa”ya nakledildi. Gemiye Türk bayrağı çekildi ve adı değiştirilerek “Panderma (Bandırma)” oldu. Marmara Denizi kıyılarında, Tekirdağ , Mürefte, Şarköy, Karabigah, Erdek arasında yük ve yolcu seferleri yaptı.
İdare-i Mahsusa, statü değiştirerek 28 Ekim 1910 yılında “Osmanlı Seyrüsefain İdaresi (Osmanlı Denizcilik İşletmesi)” olduğunda gemi, posta vapuru hâline geldi. 19 Mayıs 1919’da ise Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını Samsun’a getirdikten sonra, yine posta hizmetlerine devam etti. 1924 yılında “Türkiye Seyrüsefain İdaresi” tarafından hizmet dışı bırakıldı.
19 Mayıs’ın Gazi Günü Olarak Nitelendirilmesi
Samsunlular, Atatürk’ün 1919 yılında Samsun’a giderek milli mücadeleyi başlattığı 19 Mayıs gününü Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlanmasının ardından “Gazi Günü” olarak kutluyordu. 17 Mayıs ise Spor Bayramı olarak kutlanıyordu. 1937’de, 19 Mayıs’ın Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutlanmasına karar verildi.
Araştırmaya göre, 24 Ekim 1923’te, cumhuriyet ilan edilmeden 5 gün önce TBMM’ye gelen teklife göre 2 Kasım bayram ilan edilecekti. Teklifi Sivas Milletvekili Rauf Orbay verdi. Gerekçesinde ise “Meclis olarak İstanbul Hükümeti’nin tarihte yerini alması ve hâkimiyet hakkının millete verilmesi kararının 1 Kasım 1922 günü akşamı alındığı, mesut bir tesadüf olarak Peygamberimizin dünyaya teşrif ettikleri gün olan 12 Rebiyülevvel, 2 Kasım gecesine de tesadüf ettiğinden, Mevlid Kandili ile beraber, milli bayram olarak kanunlaşması” gerektiğini vurguladı.
Yasa teklifi görüşüldü ve 2 Kasım günü “Hakimiyet Bayramı” olarak ilan edildi. Fakat Hâkimiyet Bayramı’nın Cumhuriyet’in ilanı sonrasında unutuldu. Buna rağmen Hâkimiyet Bayramı, 27 Mayıs 1935‘te iptal edilene kadar yürürlükte kaldı.
19 Mayıs kutlamalarının resmî adının başına “Atatürk’ü Anma” kelimeleri, 12 Eylül rejimi dolayısıyla eklendi. 17 Mart 1981‘de çıkarılan bir kanunla bu bayramın adı değiştirilmiş oldu.
Bu yazı ilginizi çektiyse 1 MAYIS EMEK VE DAYANIŞMA GÜNÜ yazımıza bakabilir. Ayrıca bizi Instagram ve Twitter’dan takip edebilirsiniz
